Δευτέρα 13 Ιουλίου 2015

Ελληνικό αλφάβητο

Το ελληνικό αλφάβητο είναι το αλφαβητικό σύστημα γραφής που χρησιμοποιείται για τη γραφή της ελληνικής γλώσσας, από τον 8ο αιώνα π.Χ.[2] Προέρχεται από το φοινικικό αλφάβητο και με τη σειρά του έγινε ο πρόγονος πολυάριθμων συστημάτων γραφής της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής, συμπεριλαμβανόμενης της λατινικής και της κυριλλικής γραφής. Επιπλέον, χρησιμοποιείται ως πηγή τεχνικών συμβόλων για χρήση σε διάφορες επιστήμες.
Στην κλασική και σύγχρονη μορφή του, το ελληνικό αλφάβητο διαθέτει 24 γράμματα, ταξινομημένα από το άλφα ως το ωμέγα. Όπως το λατινικό και κυριλλικό αλφάβητο, είχε αρχικά μόνο έναν τύπο για κάθε γράμμα. Η διάκριση κεφαλαίων από μικρά γράμματα αναπτύχθηκε κατά τη νεότερη εποχή, κατ' αναλογία με το λατινικό αλφάβητο.
Οι ηχητικές αξίες και οι συμβατικές μεταγραφές ορισμένων γραμμάτων στη Νέα Ελληνική διαφέρουν από εκείνες της Αρχαίας Ελληνικής, λόγω των ενδιάμεσων φωνολογικών αλλαγών.
Στην παραδοσιακή πολυτονική ορθογραφία, τα γράμματα των φωνηέντων μπορεί να συνδυάζονται με διάφορα διακριτικά σημεία, όπως τόνους, πνεύματα, την κορωνίδα και την υπογεγραμμένη. Από τη δεκαετία του 1980, και για όλες τις συνήθεις εφαρμογές, αυτό το σύστημα έχει απλοποιηθεί στο λεγόμενο μονοτονικό.
ΓράμμαΌνομαΉχος
Αρχαίος[3]Σύγχρονος[4]
Α αάλφα[a] [aː][a]
Β ββήτα[b][v]
Γ γγάμμα[ɡ][ɣ] ~ [ʝ]
Δ δδέλτα[d][ð]
Ε εέψιλον[e][e]
Ζ ζζήτα[zd]A[z]
Η ηήτα[ɛː][i]
Θ θθήτα[tʰ][θ]
Ι ιιώτα[i] [iː][i]
Κ κκάππα[k][k] ~ [c]
Λ λλάμδα[l][l]
Μ μμι[m][m]

Ιστορία

Προέλευση

Για το πότε ακριβώς, σε ποιο μέρος και με ποιον τρόπο δημιουργήθηκε το ελληνικό αλφάβητο υπήρξαν πολλές απόψεις. Θεωρείται όμως αναμφισβήτητο πως πρότυπό του ήταν κάποια πρώιμη σημιτική γραφή, ενώ την ακριβή προέλευσή του άλλοι την αποδίδουν στο φοινικικό αλφάβητο[7] και άλλοι βλέπουν και επίδραση της πρωτο-χαναανιτικής γραφής.[8]Η επικρατέστερη πάντως ερμηνεία θεωρεί πως πρότυπο υπήρξε το φοινικικό αλφάβητο, το οποίο πρέπει να γνώρισαν οι Έλληνες καθώς ταξίδευαν στα τέλη του 9ου π.Χ. αιώνα στην ανατολική Μεσόγειο.
Κυριότερο επιβεβαιωτικό στοιχείο αυτής της άποψης θεωρείται το ότι τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου φέρονται να διατήρησαν τα φοινικικά τους ονόματα, αν και τα ονόματα αυτά δεν σήμαιναν τίποτα στα ελληνικά. Αντιθέτως, στα φοινικικά κάθε γράμμα ήταν ονομασμένο κατά μια λέξη που ξεκινούσε με αυτό (aleph=βόδι, beth=σπίτι, gimel=καμήλα κ.λπ.). Γι' αυτό το λόγο και τα ονόματα των γραμμάτων παρέμειναν άκλιτα στα ελληνικά.[21] [22] Ωστόσο, τα ονόματα των ελληνικών γραμμάτων είναι γνωστά από πηγές του τέλους του 5ου αιώνα (Πλάτωνος Κρατύλος), ενώ τα ονόματα των σημιτικών γραμμάτων προκύπτουν από πηγές της ελληνιστικής εποχής και μεταγενέστερες. Οι πρώτες συστηματικές αναφορές των ονομάτων των εβραϊκών γραμμάτων εμφανίζονται στο Παλαιστινιακό Ταλμούδ (5ος αι. μΧ ;).[23] Το 1952, ο ιστορικός Ignace Gelb[24] υποστήριξε ότι το αρχαιοελληνικό αλφάβητο χρησιμοποιεί μεν φοινικικούς χαρακτήρες αλλά είναι το πρώτο πραγματικό αλφάβητο (δηλ. γράμμα=φθόγγος) ενώ το φοινικικό και τα άλλα σημιτικά αλφάβητα που προηγήθηκαν είναι συλλαβάρια (στα συλλαβάρια, κάθε χαρακτήρας αντιπροσωπεύει συγκεκριμένο συνδυασμό συμφώνου-φωνήεντος, δηλαδή συλλαβή). Η θέση αυτή, στηρίχτηκε στην απουσία φωνηέντων, πλην ειδικών περιπτώσεων, στα σημιτικά αλφάβητα. Ανάλογη άποψη υποστηρίζει και ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης ο οποίος αποκαλεί το ελληνικό αλφάβητο «πρώτη πραγματικά αλφαβητική γραφή» και το φοινικικό «οιονεί συλλαβογραφικό»[25] Οι απόψεις αυτές έχουν δεχτεί έντονη κριτική τα τελευταία χρόνια, ως μη λαμβάνουσες υπόψη την ιδιαιτερότητα των συμφώνων στις σημιτικές γλώσσες, μαζί με άλλα επιχειρήματα.[8][26][27][28] Εκτός αυτού, πέντε αιώνες πριν το ελληνικό αλφάβητο, τρία μακρά και βραχέα φωνήεντα, τα /a, /i, /u υπήρχαν ήδη στο σημιτικό αλφάβητο της Ουγκαρίτ, πράγμα που δείχνει ότι οι Έλληνες απλά βελτίωσαν σημαντικά μια ήδη υπάρχουσα ιδέα.[29]

Αρχαίο ελληνικό αλφαβητάριο,Εθνικό Αρχαιολογικό ΜουσείοΑθήνα
ΦοινικικόΕλληνικό
Phoenician aleph.svgάλεφ/ʔ/Greek Alpha 03.svgΑάλφα/a/, /aː/
Phoenician beth.svgμπετ/b/Greek Beta 16.svgΒβήτα/b/
Phoenician gimel.svgγκίμελ/ɡ/Greek Gamma archaic 1.svgΓγάμμα/ɡ/
Phoenician daleth.svgντάλετ/d/Greek Delta 04.svgΔδέλτα/d/
Phoenician he.svgχε/h/Greek Epsilon archaic.svgΕέψιλον/e/, /eː/[30]
Phoenician waw.svgβάου/w/Greek Digamma oblique.svg(δίγαμμα)/w/
Phoenician zayin.svgζαΐν/z/Greek Zeta archaic.svgΖζήτα[zd](;)
Phoenician heth.svgχετ/ħ/Greek Eta archaic.svgΗήτα/h/, /ɛː/
Phoenician teth.svgτετ/tˤ/Greek Theta archaic.svgΘθήτα/tʰ/
Phoenician yodh.svgγιοντ/j/Greek Iota normal.svgΙιώτα/i/, /iː/
Phoenician kaph.svgκαφ/k/Greek Kappa normal.svgΚκάππα/k/
Phoenician lamedh.svgλαμέντ/l/Greek Lambda 09.svgΛλάμβδα/l/
Phoenician mem.svgμεμ/m/Greek Mu 04.svgΜμι/m/
Phoenician nun.svgνουν/n/Greek Nu 01.svgΝνι/n/
ΦοινικικόΕλληνικό
Phoenician samekh.svgσαμέκ/s/Greek Xi archaic.svgΞξι/ks/
Phoenician ayin.svgαγίν/ʕ/Greek Omicron 04.svgΟόμικρον/o/, /oː/[30]
Phoenician pe.svgπε/p/Greek Pi archaic.svgΠπι/p/
Phoenician sade.svgΤσάντε/sˤ/Greek San 02.svg(σαν)/s/
Phoenician qoph.svgκοφ/q/Greek Koppa normal.svg(κόππα)/k/
Phoenician res.svgρες/r/Greek Rho pointed.svgΡρο/r/
Phoenician sin.svgσιν/ʃ/Greek Sigma normal.svgΣσίγμα/s/
Phoenician taw.svgτάου/t/Greek Tau normal.svgΤταυ/t/
Phoenician waw.svg(βάου)/w/Greek Upsilon normal.svgΥύψιλον/u/, /uː/
Greek Phi archaic.svgΦφι/pʰ/
Greek Chi normal.svgΧχι/kʰ/
Greek Psi straight.svgΨψι/ps/
Greek Omega normal.svgΩωμέγα/ɔː/


Στην Αθήνα, η φράση "Ἔδοξεν τῇ Βουλῇ καὶ τῷ Δήμῳ" γραφόταν "ΕΔΟΧΣΕΝ ΤΕΙ ΒΟΛΕΙ ΚΑΙ ΤΟΙ ΔΕΜΟΙ" πριν την υιοθέτηση του κλασικού Ιωνικού αλφαβήτου το 403 π.Χ.
Μέσα στον 7ο π.Χ. αι. όλες οι ελληνικές πόλεις-κράτη είχαν ήδη διαμορφώσει και χρησιμοποιούσαν η καθεμιά το δικό της αλφάβητο, με κατά τόπους ιδιομορφίες.
Το ελληνικό αλφάβητο έγινε η βάση για τη δημιουργία του λατινικού αλφαβήτου. Πράγματι, το λατινικό αλφάβητο προέρχεται κυρίως από το ετρουσκικό αλφάβητο το οποίο με τη σειρά του, και σύμφωνα με την επικρατέστερη σήμερα άποψη, βασίστηκε στο ελληνικό.[8]

Η εξέλιξη του αλφαβήτου

Τοπικές αρχαϊκές μορφές


Αρχαϊκή γραφή σε επιτύμβια πλάκα της Θήρας. Δείχνει το "ΚΗ" στη θέση του "Χ", και το "Ϻ" στη θέση του "Σ". Περιέχει τα εξής ονόματα:
ΡΕΚϺΑΝΟΡ" (Ρηξάνωρ),
ΑΡΚΗΑΓΕΤΑϺ (Ἀρχαγέτας),
ΠΡΟΚΛΕϺ (Πρόκλης),
ΚΛΕΑΓΟΡΑϺ (Κλεαγόρας),
ΠΕΡΑΙΕΥϺ (Περαιεύς).
Το αρχαϊκό ελληνικό αλφάβητο είχε μεγάλη ποικιλία από τοπικές παραλλαγές. Όλα τα επιχώρια αλφάβητα ήταν βασισμένα αρχικά στα 22 γράμματα του φοινικικού αλφαβήτου, με εξαίρεση το γράμμα "σαμέχ", που το αντίστοιχο ελληνικό γράμμα Ξ έλειπε από πολλά. Όλα τα αλφάβητα επίσης περιείχαν το επιπλέον γράμμα Υ, που δήλωνε τα φωνήεντα /u, uː/.[31]
Μια βασική διαίρεση σε τέσσερις τύπους επιχωρίων αλφαβήτων γίνεται στη σημερινή φιλολογία με το κριτήριο του πώς γράφονταν τα άηχα δασέα /pʰ, tʰ, kʰ/ καθώς και τα συμπλέγματα /ps, ks/ (δηλαδή οι φθόγγοι που στην κλασική ορθογραφία συναντώνται σαν "Φ, Θ, Χ, Ψ, Ξ").[32] Κατά παράδοση, οι τέσσερις τύποι αυτοί αναφέρονται και ως "πράσινα", "κόκκινα", "ανοιχτό μπλε" και "σκούρο μπλε" αλφάβητα, ορολογία που προέρχεται από το χρωμάτισμα ενός χάρτη που συμπεριέλαβε ο Adolf Kirchhoff σε βιβλίο του το 1867, και με το οποίο πρώτος εισήγαγε τη διαίρεση αυτή.[33]
Κατά τον Kirchhoff, τα "πράσινα" ή νότια αλφάβητα είναι αυτά που συναντώνται στην Κρήτη και σε μερικά νησιά του νοτίου Αιγαίου, όπως η Θήρα, η Μήλος και η Ανάφη. Είναι τα πιο συντηρητικά αλφάβητα, εφόσον δεν έχουν κανένα επιπλέον γράμμα πέρα από αυτά της φοινικικής για να δηλώνουν τα εν λόγω σύμφωνα. Επομένως, τα δασέα /pʰ, kʰ/ γράφονται απλώς "Π, Κ", ή και "ΠΗ, ΚΗ" (κατά την παλιά αξία του "Η", που δήλωνε τη δάσυνση /h/). Επίσης, τα /ps, ks/ γραφόταν "ΠϺ, KϺ" (με το Ϻ, δηλαδή το γράμμα "σαν", που έμοιαζε μεν με το Μ αλλά δήλωνε τον φθόγγο /s/).

"Πράσινα", "κόκκινα" και "μπλε" αλφάβητα
Τα λεγόμενα "κόκκινα" ή δυτικά αλφάβητα είναι αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στη δυτική Πελοπόννησο καθώς και σε περιοχές της Στερεάς Ελλάδας, στην Εύβοια και στη Θεσσαλία. Αυτά τα αλφάβητα έχουν ιδιαίτερη ιστορική σημασία γιατί Έλληνες από την Αχαΐα και την Εύβοια τα μετέφεραν στις αποικίες τους στην Ιταλία, όπου στη συνέχεια υιοθετήθηκαν ως βάση για τα αλφάβητα των τοπικών ιταλικών γλωσσών και ιδιαίτερα για το Λατινικό αλφάβητο. Επομένως, τα "κόκκινα" αλφάβητα, και ιδιαίτερα αυτό της Ευβοίας, έχουν ήδη κάποιες ομοιότητες με το λατινικό. Αυτά τα αλφάβητα περιέχουν τα καινούρια γράμματα "Χ, Φ, Ψ". Όμως το "Χ" δεν δηλώνει το /kʰ/ όπως στο κλασικό αλφάβητο, αλλά το /ks/, ακριβώς σαν το λατινικό X που προέρχεται από αυτό. Από την άλλη πλευρά, το "Ψ" δεν δηλώνει το /ps/, αλλά το /kʰ/. Το αλφάβητο της Ευβοίας έχει επίσης ιδιαίτερο τύπο του "Γ" που μοιάζει με λατινικό "C", "Λ" που μοιάζει με λατινικό "L", και "Ρ" που μοιάζει με λατινικό "R".[34]
Τα λεγόμενα "μπλε" ή ανατολικά αλφάβητα είναι αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στην Αττική, στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου, και στην Ιωνία. Αυτά τα αλφάβητα περιέχουν τα "Φ, Χ" με την ίδια αξία που έχουν και στο κλασικό αλφάβητο, δηλαδή τα /pʰ, kʰ/. Η διαφορά μεταξύ του "ανοιχτού" και του "σκούρου" τύπου είναι στη γραφή των συμπλεγμάτων /ps, ks/. Στο "σκούρο μπλε" αλφάβητο υπάρχουν ήδη και τα γράμματα "Ψ, Ξ", ενώ στο "ανοιχτό μπλε" αλφάβητο λείπουν, και γράφονται "ΠΣ", "ΚΣ" στη θέση τους.[32] Το "ανοιχτό μπλε" αλφάβητο είναι αυτό της Αθήνας πριν το 403 π.Χ.
Ένας ιδιαίτερα σημαντικός τύπος "σκούρου μπλε" αλφαβήτου ήταν αυτό που εξελίχθηκε στις πόλεις της Ιωνίας, όπως η Μίλητος και η Έφεσος. Εδώ έγιναν δυο περαιτέρω αλλαγές: το "Η" έχασε την πρωταρχική του λειτουργία να δηλώνει το σύμφωνο /h/, και αντί γι' αυτό χρησιμοποιήθηκε για το μακρύ φωνήεν /ɛː/. Επίσης, προστέθηκε το καινούριο γράμμα Ω για να δηλώνει το μακρύ φωνήεν /ɔː/.[35]Έτσι ήταν ολοκληρωμένο το κλασσικό ελληνικό αλφάβητο, όπως στη συνέχεια υιοθετήθηκε και στην Αθήνα και απλώθηκε σε όλο τον ελληνόφωνο κόσμο.
ΦοινικικόPhoenician aleph.svgPhoenician beth.svgPhoenician gimel.svgPhoenician daleth.svgPhoenician he.svgPhoenician waw.svgPhoenician zayin.svgPhoenician heth.svgPhoenician teth.svgPhoenician yodh.svgPhoenician kaph.svgPhoenician lamedh.svgPhoenician mem.svgPhoenician nun.svgPhoenician samekh.svgPhoenician ayin.svgPhoenician pe.svgPhoenician sade.svgPhoenician qoph.svgPhoenician res.svgPhoenician sin.svgPhoenician taw.svg
Νότιο"πράσινο"Greek Alpha 03.svgGreek Beta 16.svgGreek Gamma archaic 1.svgGreek Delta 04.svgGreek Epsilon archaic.svgGreek Digamma oblique.svgGreek Zeta archaic.svgGreek Eta archaic.svgGreek Theta archaic.svgGreek Iota normal.svgGreek Kappa normal.svgGreek Lambda 09.svgGreek Mu 04.svgGreek Nu 01.svgGreek Omicron 04.svgGreek Pi archaic.svgGreek San 02.svgGreek Koppa normal.svgGreek Rho pointed.svgGreek Sigma normal.svgGreek Tau normal.svgGreek Upsilon normal.svg
Δυτικό"κόκκινο"Greek Chi normal.svgGreek Phi archaic.svgGreek Psi straight.svg
Ανατολικό"ανοιχτό μπλε"Greek Phi archaic.svgGreek Chi normal.svg
"σκούρο μπλε"Greek Xi archaic.svgGreek Psi straight.svg
Κλασικό ΙωνικόGreek Eta normal.svgGreek Omega normal.svg
Φωνητική αξίαabgdewdzhēiklmnksopskrstukspsō
Σύγχρονο αλφάβητοΑΒΓΔΕΖΗΘΙΚΛΜΝΞΟΠΡΣΤΥΦΧΨΩ

Εξέλιξη των μορφών των γραμμάτων


Έκδοση της Καινής Διαθήκης, του 16ου αι., τυπωμένη με αναγεννησιακούς χαρακτήρες του Κλοντ Γκαραμόν
Όπως και σε άλλα αλφάβητα, συμπεριλαμβανομένου του λατινικού, το ελληνικό αλφάβητο αρχικά διέθετε μια μοναδική μορφή για κάθε γράμμα, μη κάνοντας διάκριση μεταξύ κεφαλαίων και μικρών γραμμάτων. Η τελευταία αυτή διάκριση είναι επινόηση της σύγχρονης εποχής, η οποία άντλησε από διάφορες φάσεις της εξέλιξης των χειρόγραφων μορφών του αλφαβήτου.
Κατά την αρχαιότητα, η παλαιότερη μορφή των γραμμάτων ήταν μεγαλογράμματη. Εκτός όμως από τις όρθιες ευθύγραμμες μορφές (κεφαλαία) μορφές που βρέθηκαν σε λίθινες επιγραφές και στην εγχάρακτη κεραμική, κατά την αρχαιότητα αναπτύχθηκαν και πιο εύκολες μορφές γραφής, προσαρμοσμένες για γράψιμο σε μαλακά υλικά. Τέτοιες μορφές γραφής έχουν διασωθεί κυρίως σε χειρόγραφα από πάπυρο, προερχόμενα από τηνΑίγυπτο, από την ελληνιστική περίοδο και εξής. Η αρχαία χειρογραφία ανέπτυξε δύο διαφορετικές μορφές γραψίματος:
  • τη στρογγυλόσχημη γραφή, με προσεκτικά σχεδιασμένα, στρογγυλεμένα γράμματα όμοιου μεγέθους, η οποία χρησιμοποιήθηκε για προσεκτικά παραγόμενα λογοτεχνικά και θρησκευτικά χειρόγραφα
  • την επισεσυρμένη γραφή, για καθημερινή χρήση.[36] Οι επισεσυρμένες μορφές πλησίασαν το ύφος των μικρογράμματων μορφών, με επεκτάσεις προς τα πάνω και προς τα κάτω (ουρές), καθώς και με πολλές συνδετικές γραμμές και προσκολλήσεις μεταξύ των γραμμάτων.
Κατά τον 9ο και 10 αιώνα, οι στρογγυλόσχημοι χαρακτήρες αντικαταστάθηκαν από ένα νέο, πιο συμπαγές ύφος γραφής, με μορφές γραμμάτων υιοθετημένες από την παλαιότερη επισεσυρμένη.[36] Πρόκειται για τη μικρογράμματη γραφή η οποία παραμένει ως η κύρια μορφή της χειρόγραφης Ελληνικής έως σήμερα. Κατά την Αναγέννηση, οι Δυτικοί τυπογράφοι υιοθέτησαν τις μικρογράμματες μορφές ως μικρούς χαρακτήρες εκτύπωσης, ενώ καθιέρωσαν ως κεφαλαία τις επιγραφικές μορφές της αρχαιότητας. Η ορθογραφική πρακτική της χρήσης κεφαλαίων για τη διάκριση ονοματεπωνύμων, τοπωνυμίων, τίτλων κλπ αναπτύχθηκε κατ' ακολουθία της Λατινικής και των υπόλοιπων δυτικών γλωσσών.
ΕπιγραφέςΧειρόγραφαΤυπογραφία
αρχαϊκήκλασικήστρογγυλόσχημημικρογράμματημικράκεφαλαία
inlineinlineinlineGreek minuscule Alpha.svgαΑ
inlineinlineinlineGreek minuscule Beta.svgβΒ
inlineinlineinlineGreek minuscule Gamma.svgγΓ
inlineinlineinlineGreek minuscule Delta.svgδΔ
inlineinlineinlineGreek minuscule Epsilon.svgεΕ
inlineinlineinlineGreek minuscule Zeta.svgζΖ
inlineinlineinlineGreek minuscule Eta.svgηΗ
inlineinlineinlineGreek minuscule Theta.svgθΘ
inlineinlineinlineGreek minuscule Iota.svgιΙ
inlineinlineinlineGreek minuscule Kappa.svgκΚ
inlineinlineinlineGreek minuscule Lambda.svgλΛ
inlineinlineinlineGreek minuscule Mu.svgμΜ
inlineinlineinlineGreek minuscule Nu.svgνΝ
inlineinlineinlineGreek minuscule Xi.svgξΞ
inlineinlineinlineGreek minuscule Omicron.svgοΟ
inlineinlineinlineGreek minuscule Pi.svgπΠ
inlineinlineinlineGreek minuscule Rho.svgρΡ
inlineinlineinlineGreek minuscule Sigma.svgσςΣ
inlineinlineinlineGreek minuscule Tau.svgτΤ
inlineinlineinlineGreek minuscule Upsilon.svgυΥ
inlineinlineinlineGreek minuscule Phi.svgφΦ
inlineinlineinlineGreek minuscule Chi.svgχΧ
inlineinlineinlineGreek minuscule Psi.svgψΨ
inlineinlineinlineGreek minuscule Omega.svgωΩ

Βασικά σημεία

ΓράμμαΌνομαΠροφορά σύμφωνα με το Διεθνές Φωνητικό ΑλφάβητοΑνάλογο
φοινικικό
γράμμα
αρχαίονέοαρχαίανέα
Α αἄλφαάλφα[a] [aː][a]Aleph Άλεφ
Β ββῆταβήτα[b][v]Beth Μπετ
Γ γγάμμαγάμμα[g][ʝ] πριν από [e̞], [i], αλλιώς [ɣ]Gimel Γκιμέλ
Δ δδέλταδέλτα[d][ð]Daleth Ντάλετ
Ε ε ϵἒ ψιλόνέψιλον[e][e̞]He Χε
Ζ ζζῆταζήτα[zd] ή [dz], αργότερα [zː][z]Zayin Ζαΐν
Η ηἦταήτα[ɛː] ([h])[i]Heth Χετ
Θ θθῆταθήτα[tʰ][θ]Teth Τετ
Ι ιἰῶταιώτα[i] [iː][i], [j]Yodh Γιοντ
Κ κκάππακάππα[k][c] πριν από [e̞], [i], αλλιώς [k]Kaph Καφ
Λ λλάμβδαλάμδα[l][l]Lamedh Λαμέντ
Μ μμῦμι[m][m]Mem Μεμ
Ν ννῦνι[n][n]Nun Νούν
Ξ ξξῖξι[ks][ks]Samekh Σαμέκ
Ο οὄ μικρόνόμικρον[o][o̞]Ayin Αγίν
Π ππῖπι[p][p]Pe Πε
Ρ ρῥῶρω[r], [r̥][ɾ]Res Ρες
Σ σ ςσῖγμασίγμα[s][s]Sin Σιν
Τ τταῦταυ[t][t]Taw Τάου ή Ταῦ
Υ υὒ ψιλόνύψιλον([u]) [y] [yː][i]Waw Βάου ή Βαῦ
Φ φφῖφι[pʰ][f]
Χ χχῖχι[kʰ] ([ks])[ç] πριν από [e̞], [i], αλλιώς [x]
Ψ ψψῖψι[ps][ps]
Ω ωὦ μέγαωμέγα[ɔː][o̞]

Άλλα σημεία, απαρχαιωμένα σημεία

ΓράμμαΌνομαΠροφορά[37]
ϛ[38]στίγμα[st]
ȣ[39]ου[u]
Το Ϛ (στίγμα) δεν είναι εν γένει γράμμα του αλφαβήτου, αλλά αντικαταστάτης του Ϝ (βαυ ή δίγαμμα) στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης. Το ȣ έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως στην εκκλησιαστική εικονογραφία και σε τυπωμένα βιβλία έως τον 19ο αι. ενώ σήμερα η χρήση του είναι ανεπίσημη και πολύ περιορισμένη[39].
Οι παρακάτω χαρακτήρες αυτοί καταργήθηκαν σε πρώιμη περίοδο, πριν την κλασική εποχή, ή χρησιμοποιούνταν μόνο σε μη κλασικές τοπικές εκδοχές του αλφαβήτου.
ΓράμμαΌνομαΠροφορά[37]Ανάλογο
φοινικικό
γράμμα
Ϝ[40]βαυ, δίγαμμα[w]Waw Βάου ή Βαῦ
inline[41]ήτα (δασυνόμενο)[h]Heth Χετ
inline[42]σαν[s]Sade Τσάντε
Ϙ[43](ϟ)[44]κόππα[k]Qoph Κοφ
inline (ϡ)[45]σαμπί[ss] ([ts])

Άλλες χρήσεις

Τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου χρησιμοποιούνται και στο ελληνικό σύστημα αρίθμησης. Το ελληνικό αλφάβητο χρησιμοποιείται ευρέως ως δεξαμενή συμβόλων για χρήση στις επιστήμες είτε ως διεθνώς καθιερωμένα σύμβολα (π.χ. π=3,14) είτε για κάθε πρόσφορη χρήση. Ιδιαιτέρως, το ελληνικό αλφάβητο είναι πηγή συμβόλων για τα μαθηματικά.
Όπως και το λατινικό αλφάβητο, το ελληνικό χρησιμοποιείται για την αρίθμηση (κυρίως όταν μας ενδιαφέρει η σειρά), π.χ. οι 24 ραψωδίες της Οδύσσειας αριθμούνται με τα μικρά γράμματα του αλφαβήτου, ενώ της Ιλιάδας με τα κεφαλαία. Ιδιαίτερα στην Αστρονομία το ελληνικό αλφάβητο χρησιμοποιείται για την αρίθμηση των αστέρων, π.χ. ο άλφα Κενταύρου είναι ο φωτεινότερος αστέρας του αστερισμού του Κενταύρου, ενώ ο ωμέγα είναι ο 24ος σε φωτεινότητα. Μετά το τέλος των ελληνικών γραμμάτων ακολουθούν τα λατινικά και κατόπιν ακολουθούν οι αραβικοί αριθμοί.


ΠΗΓΗ: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%B1%CE%BB%CF%86%CE%AC%CE%B2%CE%B7%CF%84%CE%BF
ΓράμμαΌνομαΉχος
Αρχαίος[3]Σύγχρονος[4]
Ν ννι[n][n]
Ξ ξξι[ks][ks]
Ο οόμικρον[o][o]
Π ππι[p][p]
Ρ ρρο[r][r]
Σ σ/ς[6]σίγμα[s][s]
Τ τταυ[t][t]
Υ υύψιλον[y] [yː][i]
Φ φφι[pʰ][f]
Χ χχι[kʰ][x] ~ [ç]
Ψ ψψι[ps][ps]
Ω ωωμέγα[ɔː][o]